Na izložbi su predstavljeni konzervirani spomenici iz lapidarijuma i kamena plastika iz antičke zbirke Narodnog muzeja u Požarevcu. Projekat konzervacije realizovan je u periodu od 2014-2020. godine, u saradnji sa stručnjacima iz Centralnog instituta za konzervaciju iz Beograda. Radovi su obuhvatili kompleksne konzervatorsko-restauratorske tretmane na spomenicima iz lapidarijuma i na kamenoj plastici. Na izložbi je predstavljen 31 predmet (portreti, ikone, skulpture) manjih dimenzija, a na posterima su predstavljeni spomenici koji se nalaze u lapidarijumu Muzeja. U oviru projekta konzervirano je 66 predmeta, 34 spomenika iz lapidarijuma i 32 predmeta kamene i mermerne plastike.
Lapidarijum, smešten u dvorištu Muzeja, sastavni je deo antičke zbirke Narodnog muzeja Požarevac. U njemu je izloženo preko 100 kamenih spomenika, koje možemo svrstati u sledeće kategorije: arhitektonska plastika, kapiteli, stubovi, nadgrobni, votivni i epigrafski spomenici, sarkofazi i monumentalna skulptura.
Spomenici izloženi u lapidarijumu požarevačkog Muzeja, bogati su figuralnim predstavama izrađenim u dubokom i plitkom reljefu. Prikazane su scene sa različitim ikonografskim sadržajima (božanstva, geniji, mitološke scene, oružje, Trački konjanik, Atis, vegetabilni ornamenti, portreti pokojnika, posuđe, različite životinje).
Kolekcija kamene plastike pruža značajne podatke o zastupljenosti rimskih, autohtonih, istočnih i drugih religija i kultova, koji su uticali na formiranje političko-ekonomskih i demografskih odnosa u provinciji. Veliki uticaj na skulpture koje se čuvaju u zbirci kamene plastike izvršile su maloazijske radionice, na osnovu čega se može zaključiti da je stanovništvo iz Male Azije u velikoj meri bilo prisutno na ovom prostoru. Različiti uticaji za posledicu imaju oscilacije u kvalitetu, dok svi predmeti imaju osoben pečat radionice u kojoj su izrađeni. Naravno, moramo pomenuti i import koji se ogleda u skupocenim predmetima od mermera.
Zbirka rimskih kamenih spomenika iz Narodnog muzeja u Požarevcu, po broju izloženih spomenika i njihovoj pojedinačnoj vrednosti i značaju, predstavlja jednu od najbogatijih i najznačajnijih na teritoriji Srbije. Spomenici predstavljaju značajna istorijska svedočanstva i izvore za razumevanje vojno-političke, ekonomske i kulturne istorije rimskih gradova na teritoriji Braničeva i provincije Gornje Mezije u celini.
Izloženi spomenici su različitog karaktera i dimenzija, a hronološki se mogu smestiti u period od I do IV veka, dok teritorijalno potiču iz Viminacijuma (Viminacium-Kostolac), Marguma (Margum-Dubravica), Lederate (Lederata-Ram) i Municipijuma (Municipium- Kalište).
Teodora Branković, muzejski savetnik, arheolog
