Arheologija, nauka o starinama, u početku se oslanjala na stilsko-estetske rasprave i metodologiju zasnovanu na poređenju materijala i kulturnih pojava. Ovaj konvencionalni princip, tokom poslednjih decenija, je doživeo znatne promene. Razvoj različitih naučnih disciplina, prvenstveno onih kojima je čovek u središtu interesovanja, izdvojio je arheologiju kao kompleksnu i specifičnu nauku. Interdisciplinarni pristup omogućio je različite aspekte proučavanja čovekove prošlosti, njegovih kulturnih ostvarenja i umetničkih dometa.
I osnovni metod arheologije, dokumentovanje prikupljene građe i svih segmenata arheoloških istraživanja, unapređen je poslednjih decenija novim sofisticiranim tehnologijama. Međutim, crtež i likovna ilustracija su ostali neprikosnoveni kao dokument i doživljaj u tumačenju i naučnoj interpretaciji prikupljenih podataka.
Izložba ovakvog karaktera prvi put je prikazana u jednom od muzeja Srbije, u Zavičajnom muzeju Petrovac na Mlavi, 2009. godine. Izloženi radovi Slavice Marković su deo arheološke dokumenatcije oplemenjeni rukom slikara retkog senzibiliteta. Ova umetnička patina prikazana je na više načina.
Arheologija je egzaktna nauka koja zahteva preciznost i tačnost u svim njenim istraživačkim segmentima. Princip koji je obavezan za sve aktere ovog procesa. Posebno za umetnike kojima umetnička sloboda i asocijacije dozvoljavaju drugačiji pristup oblikovanju i ilustrovanju zadatih formi. Slavica Marković je izmirila ove umetničke i naučne principe. Teško je u sferi primenjene, naučne, dokumentacije savladati različite materijale i predmete, uraditi esteski i emotivni sklad sa kontekstom njegovog nastanka. Uhvatiti, bar, deo prošlog vremena ili osećanja čoveka i njegove potrebe za lepim čak i na običnom predmetu. Raspon je veliki! Od rudara koji ulazi u tamne i nepoznate dubine podzemnog sveta, znatiželjnog livca-kovača, grnčara koji rukom oblikuje i ukrašava posuđe različite namene, magijske predmete koje koristi vrač-šaman ili učesnike rituala koji preko stavljenih priloga-darova usrdno mole za dobrobit pojedinca i zajednice. Svaki od ovih artefakata, bilo da su u pitanju kamen, terakota ili minijaturne perle od malahita i bakra, plastičnim potezima je savršeno oblikovan.
Kreativnost umetnika koji rade naučnu ilustraciju ogleda se u zapažanju i dokumentovanju detalja koji promaknu oku stručnjaka, profesionalca. Slavica Marković razvila je taj osećaj na osnovu iskustva, emotivne korelacije sa predmetom sa strašću i znatiželjom istinskog istraživača. Ma koliko stereotipno izgledale predstave Majke-boginje sa Belovoda samo oko svestranog umetnika je moglo da uoči posebne dekorativne detalje, poteze ruke ondašnjih vajara i drugačiju ideju koja stoji iza ovakvih ritualnih objekata. Takva zapažanja i sugestije oplemenjivala su tumačenja egzaktnih i faktografskih naučnih podataka.
Činjenice koje crteže i ilustracije Slavice Marković čine vrednim i retkim u veku racionalnih, dehumanizovanih, tehnologija nepoznatih zanatliji – umetniku sa Belovoda. Kvalitet i broj radova svrstavaju je u grupu od nekoliko umetnika čiji crteži predstavljaju najviše domete u ilustrovanju arheološke građe.
Istraživanja na Belovodama pokazala su nove sadržaje života čoveka ovog prostora pre 7 milenijuma.
Izuzetni rezultati su nametnuli obavezu za što boljom dokumentacijom svih segmenata ovog projekta. Crteži i ilustracije Slavice Marković, ali i ostali vidovi tehničke dokumentacije kojom je u međuvremenu ovladala, predstavljaju osnovu za dalji rad i publikovanje dosadašnjih istraživanja.
mr Duško Šljivar
Autori izložbe su: mr Duško Šljivar, arheolog Narodnog muzeja u Beogradu, rukovodioc projekta „Arheometalurgija vinčanske kulture: Belovode“, Jasmina Živković, arheolog, kustos Zavičajnog muzeja Petrovac na Mlavi i Slavica Marković, slikarka iz Beograda. Izložba je bila aktuelna u Zavičajnom muzeju Jagodina od 28.02.2017. do 19.03.2017. godine.
